Gà trống thiến là khái niệm quen thuộc trong chăn nuôi và trong văn hoá dân gian Việt Nam. Tuy vậy, không phải ai cũng hiểu rõ gà thiến là loại gà gì, dùng để làm gì, vì sao phải thiến và cách thiến diễn ra như thế nào. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu đầy đủ về gà trống thiến là gì, từ nguồn gốc, mục đích đến phương pháp thiến được áp dụng trong thực tế, đồng thời cập nhật thêm những thông tin mới phù hợp với mô hình chăn nuôi hiện đại.
Gà trống thiến là gì?
Theo tin tức từ SV 388, gà trống thiến, hay còn gọi là gà sống thiến, là những con gà trống còn non, chưa bước vào giai đoạn thành thục sinh dục nhưng đã được triệt sản bằng cách loại bỏ tinh hoàn. Việc loại bỏ tinh hoàn giúp gà không còn khả năng sinh sản và thay đổi hoàn toàn khả năng phát triển cơ thể về sau. Trước đây, thiến gà là kỹ thuật phổ biến ở hầu hết các vùng nông thôn, đặc biệt là các hộ nuôi gà thả vườn. Ngày nay, kỹ thuật này vẫn tồn tại và được áp dụng có chọn lọc tùy theo mục đích chăn nuôi.
Trong các trang trại hiện đại, người nuôi chỉ thiến gà khi muốn sản xuất gà trống thiến thương phẩm, phục vụ thị trường thực phẩm hoặc nhu cầu cúng lễ. Những mô hình nuôi gà lấy thịt hoặc gà đẻ trứng thông thường không cần thiến.
Tại sao cần phải thiến gà?
Việc thiến gà trống đã được người dân áp dụng từ lâu với nhiều mục đích quan trọng. Dưới đây là những lý do phổ biến nhất:
- Giúp gà tăng trọng nhanh hơn: Khi bị loại bỏ tinh hoàn, các hormone sinh dục giảm đáng kể, khiến gà bớt hiếu động, không giao phối, không tranh giành lãnh thổ. Vì ít tốn năng lượng, gà thiến thường tăng cân nhanh, thịt chắc và tỷ lệ nạc cao hơn. Điều này giúp người chăn nuôi đạt hiệu quả kinh tế tốt hơn.
- Tính khí hiền lành, dễ nuôi: Gà trống trưởng thành thường có tập tính đánh nhau và đuổi nhau trong đàn. Thiến gà giúp giảm hẳn bản năng này, tạo ra đàn gà hiền, dễ quản lý và giảm thiểu thương tích khi nuôi số lượng lớn.
- Phục vụ mục đích cúng lễ: Trong văn hóa Việt Nam, gà trống thiến được xem là gà cúng tốt nhất. Hình thể cân đối, mào đẹp, thịt thơm, hiền lành, chưa giao phối nên được coi là “thuần khiết”. Trước kia, với mô hình nuôi thả vườn, người dân phải thiến từ sớm để dành riêng cho dịp Tết hoặc các lễ quan trọng. Ngày nay, dù nhiều hộ nuôi theo mô hình nhốt chuồng, nhưng nhu cầu gà trống thiến cúng lễ vẫn rất lớn.
Những phương pháp thiến gà phổ biến
Hiện nay, hai phương pháp thiến gà truyền thống vẫn đang được áp dụng gồm thiến móc và thiến sườn. Mỗi phương pháp có kỹ thuật và ưu nhược điểm riêng.
- Thiến móc:
Phương pháp này được dùng nhiều trước đây. Người chăn nuôi rạch một vết nhỏ gần phao câu – vị trí không có xương – để đưa hai ngón tay vào và móc tinh hoàn ra ngoài. Cách làm tương đối đơn giản nhưng gà mất máu khá nhiều, dễ nhiễm trùng và tỉ lệ sống chỉ đạt khoảng 70%. Sau thiến, vết rạch được khâu lại để gà tự hồi phục. - Thiến sườn:
Đây là phương pháp hiện đại và an toàn hơn, thường áp dụng trong thiến gà số lượng lớn. Người thiến đặt gà nằm ngang, rạch một đường nhỏ ở sườn gần vị trí tinh hoàn. Dùng chỉ tạo thòng lọng để móc vào tinh hoàn rồi dùng que xiên tách rời hẳn tinh hoàn ra khỏi cơ thể. Do ít mất máu và thao tác chính xác hơn, tỉ lệ sống của gà rất cao.
Dù phương pháp nào, người thực hiện phải có kinh nghiệm, khử trùng dụng cụ và đảm bảo vệ sinh chuồng nuôi sau thiến để tránh biến chứng.
Gà trống thiến sót là gì?
Từ “gà sống thiến sót” từng được nhắc vui trong chương trình “Gặp nhau cuối tuần” với từ viết tắt GS.TS. Về bản chất, gà thiến sót là gà trống đã được thiến nhưng quá trình thiến không hoàn thiện – tinh hoàn bị vỡ hoặc còn sót lại một phần trong cơ thể. Vì vậy, sau khi hồi phục, gà vẫn có thể đạp mái nhưng khả năng này rất yếu, không hiệu quả như gà trống bình thường.
Gà thiến sót không đạt tiêu chuẩn của gà thiến vì tính khí có thể “nổi nóng” trở lại và trọng lượng không tăng đều như gà được thiến đúng kỹ thuật.
Gà trống thiến có làm gà cúng được không?
Có. Như đã đề cập, gà trống thiến được xem là một trong những loại gà đẹp và phù hợp nhất để cúng lễ. Bởi những lý do:
- Chưa từng giao phối – tượng trưng cho sự trong sạch.
- Dáng đẹp, mào đỏ, thân hình cân đối.
- Thịt săn chắc, thơm ngon hơn nhiều loại gà khác.
- Được lựa chọn kỹ càng từ nhỏ, chăm sóc tốt.
Vào dịp Tết, nhiều gia đình vẫn ưu tiên chọn gà trống thiến để dâng lên tổ tiên với mong muốn năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, gia đạo bình an.
Gà trống thiến trong mô hình chăn nuôi hiện đại
Mặc dù thiến gà là kỹ thuật truyền thống, nhưng hiện nay nó vẫn có giá trị kinh tế trong nhiều mô hình chăn nuôi. Gà trống thiến thường:
- Dễ nuôi và ít gây rối loạn đàn.
- Tăng trọng tốt, phù hợp nuôi thương phẩm.
- Được thị trường ưa chuộng, đặc biệt trong dịp lễ Tết.
- Giá bán cao hơn gà trống thông thường.
Vì thế, nhiều hộ nuôi đã áp dụng mô hình nuôi gà trống thiến để tối ưu lợi nhuận. Ngoài ra, trong những năm gần đây, các lớp đào tạo kỹ thuật thiến gà được tổ chức thường xuyên, giúp người nuôi thực hiện đúng phương pháp và giảm rủi ro.
Gà trống thiến là gì? Qua những thông tin trên, có thể thấy gà trống thiến không chỉ là sản phẩm truyền thống mà còn mang lại giá trị kinh tế cao trong chăn nuôi hiện đại. Việc thiến gà giúp gà tăng trọng, hiền, đẹp mã và phù hợp để dùng trong các dịp cúng lễ quan trọng. Các phương pháp thiến hiện nay cũng đã cải tiến, giúp tăng tỉ lệ sống và đảm bảo chất lượng đàn gà. Nếu bạn đang cân nhắc mô hình nuôi gà thiến hoặc muốn tìm hiểu thêm các kỹ thuật liên quan, hãy tiếp tục đặt câu hỏi để được giải đáp chi tiết. Chúc bạn thành công trong chăn nuôi!
